Związek Artystów Scen Polskich jest
stowarzyszeniem
grupującym artystów teatru, estrady, radia, telewizji, dubbingu i filmu.
Powstał w
1918
jako organizacja jednocząca aktorów z trzech zaborów. Pierwszym prezesem został Józef Śliwicki. Statut związku podpisali między innymi tak wybitni aktorzy jak:
Stefan Jaracz
,
Juliusz Osterwa
i
Aleksander Zelwerowicz
.
W dwudziestoleciu międzywojennym stał się jedną z najprężniejszych organizacji zawodowych w Polsce. Dzięki wprowadzonemu przez ZASP tzw. przymusowi organizacyjnemu, teatry musiały zatrudniać wyłącznie jego członków. Doprowadził on również do podpisania kontraktu, który gwarantował aktorom wysokość minimalnej gaży przez cały sezon. W
1921
związek wybudował
Dom Artystów Weteranów Scen Polskich
w
Skolimowie
. W
1926
stał się członkiem International Federation of Actors, międzynarodowej organizacji, która skupia związki zawodowe aktorów na świecie. W
1932
doprowadził do powstania pierwszej nowoczesnej szkoły teatralnej w Polsce -
Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej
.
W czasie wojny ZASP stał się organizacją konspiracyjną. W
1940
wydał zakaz udziału w imprezach artystycznych organizowanych przez Niemców. Zakazu przestrzegała większość środowiska aktorskiego.
W
1950
ZASP został rozwiązany, a w jego miejsce powstało Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru i Filmu (SPATiF). W
1952
zmieniono nazwę związku na SPATiF-ZASP. W
1981
powrócono do przedwojennej nazwy. W
1982
ZASP został przez władze rozwiązany, a w jego miejsce powstał "nowy" ZASP, do którego wstąpiła ok. 1/5 artystów z rozwiązanego związku. W
1989
doszło do zjednoczenia związku.
Decyzją
Ministra Kultury
1 lutego
1995
wydano stowarzyszeniu zezwolenie na
zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi
reżyserów teatralnych i scenografów teatralnych na następujących polach eksploatacji:[1] utrwalanie, zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, wprowadzanie do obrotu, użyczanie, najem, publiczne wykonanie, wyświetlanie, odtwarzanie, nadawanie, reemitowanie, publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Zezwolenie obejmuje również zarządzanie prawami pokrewnymi artystów wykonawców: aktorów, solistów, śpiewaków, tancerzy (wraz z prawem do pobierania wynagrodzenia) na polach eksploatacji: utrwalanie, zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, wprowadzanie do obrotu, użyczanie, najem, nadawanie, reemitowanie, odtwarzanie, publiczne udostępnienie utrwalenia artystycznego w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Stowarzyszenie również pobiera wynagrodzenia z tytułu wyświetlenia utworu audiowizualnego w
kinach
, najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania i nadawania utworu audiowizualnego w
telewizji
lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów.
Nieprawidłowości z inwestowaniem pieniędzy pochodzącymi z nieodebranych
tantiem
spowodowały skandal (
2002
), który doprowadził do wystąpienia ze związku wielu artystów. Część z nich utworzyło konkurencyjną organizację: Stowarzyszenie Artystów Filmu i Telewizji.
Prezesi ZASP
Oddziały terenowe
Obecnie istnieje 10 oddziałów stowarzyszenia:
Linki zewnętrzne
Przypisy